Kosovo and Albania: Where music unites

Despite being a smaller country, artists from Kosovo have dominated the music Albanian music industry, and they have become favorites in Albania. Kosovar artists often even represent Albania, since Kosovo’s independence is not widely recognized by the EU. For example, the most notable Eurovision contestant representing Albania, Rona Nishliu, is from Kosovo and came fifth place in 2012. 

Pop stars Rita Ora and Dua Lipa are also both from Kosovo, and Albanians in both countries  are always proud of them. The two artists even often use Albanian symbols to identify with Albanians.  In 2018, for example, during a concert in Tirana, the Albanian capital, Rita Ora surprised fans by appearing on stage in front of an Albanian flag and dancing Vallja e Shotes—a traditional Albanian dance. In her music video for “Last Dance,” Dua Lipa forms her hands into an eagle, an Albanian symbol found on the flag. 

The region is filled with local, annual festivals that unite people from both countries. DokuFest is one summer festival which has brought together youth from both countries for the past 19 years, and is one of the favorites in the region. It is based in the historic city of Prizren, which is known for hosting the League of Prizren, a symbol of  the birth of modern Albanian nationalism in opposition to the Ottoman empire in the 19th century. Conveniently, the city sits right on the Albania-Kosovo border. The focus is on film and documentary, but music is the secret highlight of the event. 

“To be honest, I don’t particularly like movies, but I’ve been going to Dokufest for seven years to have fun during the music nights,” says Diamand Belba. a 25 year old from Durres, Albania. For seven years, he has travelled for 200 km from the coastal city along a mountainous highway especially for the event. 

During DokuFest, people stay up late into the night in traditional cafes and pubs where bands play live music. They sing and dance and, with lots of beer and raki, the Balkan spirit—enliven the city. Festival goers form  chains of traditional dances like Valle—a traditional Albanian dance—crowd pubs and sing traditional songs.

“Together with friends from Kosovo, we gather together every evening and listen to music, dance and sing.” Belba says. “ I like music with cifteli and lahute [two traditional Albanian string instruments].” Even though most young people usually prefer modern music, he has traveled hundreds of kilometers to play and sing traditional Albanian music.

The traditional music played on these special nights awakens patriotism among the younger generations. The comeback of Albanian traditional clothes often worn by artists in musical performances signifies the strengthened sense of national identity.  This resurrection of nationalism has surfaced in Kosovo lately, linked to almost a decade of dialogue about signing a historical agreement with Serbia, which many say that will end the conflicts in the Balkans. Albanians from both sides hope that Serbia recognises Kosovo as an independent state and does not lose its territory. In 2018, diplomatic circles were expecting the agreement to be signed, but given the strong public opposition no agreement has been sealed yet. 

However, feelings of nationalism in the region are nothing new. National and ethnic identities are reinforced through the frequent conflicts in the past decades (such as the Balkan War, the conflict between Kosovo and Serbia and the controversial past between Albania and Greece). Albania has passed through the hands of several foreign conquerors, from the  Ottoman Empire for 500 years to Mussolini’s  Italy and Nazi Germany. This has affected the presence of Albanians across the Balkans. The songs that ring out during Dokufest often tell stories about Albanian historical figures in Kosovo, North Macedonia, Montenegro, Serbia and Greece.  

Musically, both countries have influenced each other, especially since the 1990s—when the Albanian communist regime fell and borders between the countries opened—and after 2000, when Serbia granted  Kosovo a special status after separating from Yugoslavia. Albanian music has modernized and evolved, but Albanians, even the younger generations, still enjoy the patriotic songs played on traditional instruments. 

The Coronavirus pandemic has affected all public events in Albania and Kosovo, which means that this summer’s events could not take place. “I am sorry that the festival Prizren is cancelled this year, I really miss it,” says Albana Aliaj, a student from Tirana who studies in Prishtina, Kosovo’s capital. “The last two years that I went to Dokufest, I went there to meet my friends from Kosovo and to sing together. I enjoy the evenings in Prizren the most, with Albanian songs and dances.” 

Albanians and Kosovars call each other “brothers” and “sisters”, and the interconnectedness of the music, artists and festivals in the region depicts this. As the complex politics in the region evolves, and as well as the music, it could be said that a patriotic sentiment which engulfs it is here to stay.

Kosova dhe Shqipëria: Ku muzika bashkon

Isa Myzyraj

Fqinjët e Ballkanit Shqipëria dhe Kosova kanë një histori të gjatë që bashkon identitetin e tyre kombëtar dhe historitë kulturore. Kosova është një shtet i pavarur i vetë-deklaruar, por në shumicën e rasteve qytetarët e saj preferojnë ta quajnë veten e tyre shqiptarë nga Kosova, jo “kosovar”. Kombësia është një koncept i mjegullt, pasi etnikisht, shumica e popullsisë është shqiptare.

Pavarësisht se janë një vend më i vogël, artistë nga Kosova kanë mbizotëruar industrinë muzikore shqiptare të muzikës, dhe ato janë bërë të preferuarit në Shqipëri. Artistët kosovarë shpesh përfaqësojnë Shqipërinë në evenimente ndërkombëtare, pasi pavarësia e Kosovës nuk njihet gjerësisht nga BE. Për shembull, garuesja më e spikatur në Eurovizion që përfaqësoi Shqipërinë, Rona Nishliu, është nga Kosova dhe arriti në vendin e pestë në 2012.

Yjet e popit Rita Ora dhe Dua Lipa janë gjithashtu të dyja nga Kosova, dhe shqiptarët në të dy vendet janë gjithmonë krenarë për ta. Të dy artistët, shpesh përdorin simbole shqiptare për tu identifikuar me Shqipërinë. Në vitin 2018, për shembull, gjatë një koncerti në Tiranë, kryeqytetit shqiptar, Rita Ora befasoi fansat duke u shfaqur në skenë para një flamuri shqiptar dhe duke vallëzuar Valljen e Shotes — një valle tradicionale shqiptare. Në videon e saj muzikor për “Last Dance”, Dua Lipa formon me duart e saj në një shqiponjë, një simbol shqiptar i vendosur në flamur.

Rajoni është i mbushur me festivale vjetore lokale, që bashkojnë njerëz nga të dy vendet. DokuFest është një festival veror i cili ka mbledhur të rinjtë nga të dy vendet për 19 vitet e fundit, dhe është një nga të preferuarit në rajon. Festivali mbahet në qytetin historik të Prizrenit, i cili njihet për mikpritjen e Lidhjes së Prizrenit, një simbol i lindjes së nacionalizmit modern shqiptar, që kkundërshtonte Perandorinë Osmane në shekullin XIX. Qyteti është i vendosur pikërisht në kufirin Shqipëri-Kosovë. Fokusi është në film dhe dokumentar, por muzika është pikërisht sekreti i ngjarjes.

“Për të qenë i sinqertë, nuk më pëlqejnë veçanërisht filmat, por unë kam shkuar në Dokufest për shtatë vjet për t’u argëtuar gjatë netëve të muzikës,” thotë Diamand Belba. një 25 vjeç nga Durrësi, Shqipëri. Për shtatë vjet, ai ka udhëtuar për 200 km larg qytetit bregdetar, përmes një autostrade malore, për festivalin.

Gjatë DokuFest, njerëzit qëndrojnë natën vonë në kafenetë tradicionale ku grupet luajnë muzikë live. Ata këndojnë dhe kërcejnë, duke pirë birra dhe raki, fryma e Ballkanit e gjallëron qytetin. Vizitorët e festivalit formojnë zinxhirë kërcimesh tradicionale si, Vallet, një vallëzim tradicional shqiptar – turma pi dhe këndojnë këngë tradicionale.

“Së bashku me miqtë nga Kosova, ne mblidhemi çdo mbrëmje dhe dëgjojmë muzikë, kërcejmë dhe këndojmë.” Thotë Belba. “Më pëlqen muzika me cifteli dhe lahute (dy instrumente tradicionale shqiptare).” Edhe pse shumica e të rinjve zakonisht preferojnë muzikën moderne, ai ka udhëtuar me qindra kilometra për të luajtur dhe kënduar muzikë tradicionale shqiptare.

Muzika tradicionale e luajtur në këto netë të veçanta zgjon atdhedashurinë mes brezave të rinj. Rikthimi i rrobave tradicionale shqiptare, të veshura shpesh nga artistët në shfaqje muzikore, tregon se identiteti kombëtar është forcuar. Një ringjallje e nacionalizmit është shfaqur në Kosovë kohët e fundit, që lidhet me një periudhë të nënshkrimit të një marrëveshje historike me Serbinë, për të cilën shumë thonë që do t’i japë fund konflikteve në Ballkan. Shqiptarët nga të dy palët shpresojnë se Serbia të njohë Kosovën si një shtet të pavarur dhe të mos humb territorin e saj. Në vitin 2018, qarqet diplomatike prisnin që të nënshkruhet marrëveshja, por duke pasur parasysh kundërshtimin e fortë publik, ende nuk është nënshkruar asnjë marrëveshje.

Sidoqoftë, ndjenjat e nacionalizmit në rajon nuk janë asgjë e re. Identiteti kombëtar dhe etnik forcohen përmes konflikteve të shpeshta në dekadat e kaluara (siç është Lufta Ballkanike, konflikti midis Kosovës dhe Serbisë dhe e kaluara e diskutueshme midis Shqipërisë dhe Greqisë). Shqipëria ka kaluar nëpër duart e disa pushtuesve të huaj, nga Perandoria Osmane 500 vjet, në Italinë e Musolinit dhe Gjermaninë naziste. Kjo ka ndikuar në praninë e shqiptarëve në të gjithë Ballkanin. Këngët që bien në sy gjatë Dokufest shpesh tregojnë histori për figura historike shqiptare në Kosovë, Maqedoni e Veriut, Mali i Zi, Serbi dhe Greqi.

Nga ana muzikore, të dy vendet kanë ndikuar në njëra-tjetrën, veçanërisht që nga vitet 1990 – kur regjimi komunist shqiptar ra dhe u hapën kufijtë midis vendeve – dhe pas vitit 2000, kur Serbia i dha Kosovës një status të veçantë pas ndarjes nga Jugosllavia. Muzika shqiptare është modernizuar dhe evoluar, por shqiptarët, edhe brezat e rinj, akoma shijojnë këngët atdhetare të luajtura në instrumentet tradicionale.

Pandemia e koronavirusit natyrisht që ka prekur të gjitha ngjarjet publike në Shqipëri dhe Kosovë, që do të thotë se ngjarjet e kësaj vere nuk mund të bëhen. “Më vjen keq që festivali në Prizren është anuluar këtë vit, me të vërtetë më mungon”,- thotë Albana Aliaj, 24 vjeç, studente nga Tirana, e cila ka studiuar në Prishtinë, kryeqytetin e Kosovës. “Dy vitet e fundit që shkova në Dokufest, shkova atje për të takuar miqtë e mi nga Kosova dhe për të kënduar së bashku. Më pëlqejnë më shumë mbrëmjet në Prizren, me këngë dhe valle shqiptare. ”

Shqiptarët dhe kosovarët e quajnë njëri-tjetrin “vëllezër” dhe “motra”, dhe lidhja e muzikës, artistëve dhe festivaleve në rajon e përshkruan këtë gjë. Ndërsa zhvillohet politika komplekse në rajon, dhe muzika, mund të thuhet se ndjenjat partiotike janë këtu për të qëndruar.